عید سعید فطر....

مفهوم شناسی:

عید فطر یکی از دو عید بزرگ در سنت اسلامی است که درباره آن احادیث و روایات بیشماری وارد شده است. مسلمانان روزه دار که ماه رمضان را به روزه داری به پا داشته و از خوردن و آشامیدن و بسیاری از کارهای مباح دیگر امتناع ورزیده اند، اکنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستین روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند می طلبند، اجر و پاداشی که خود خداوند به آنان وعده داده است

عید در لغت، از ماده «عود» به معنای بازگشت است. برهمین اساس، به روزهایی که مشکلات، از قوم و جمعیتی برطرف می شود، ودر آن روز، به پیروزی ها و راحتی های نخستین باز می گردند، عید گفته می شود.
در روایتی از حضرت علی (ع) آمده است. «کل یوم لا یعصی الله فیه فهو یوم عید؛ هر روز که در آن، معصیت خدا نشود ، روز عید است.» (1)روایت نیز به همین موضوع اشاره دارد؛ زیرا روز ترک گناه، روز پیروزی و پاکی و بازگشت به فطرت نخستین است.
 و در حدیثی آمده است که «روز فطر، عید قرار داده شده تا برای مسلمین، مرکز اجتماعی باشد که در آن روز گرد هم آیند، سپس حمد خدای را برای نعمتی که برایشان ارزانی داشته شده به جای آورند.»
 واما در باره مفهوم واژه «فطر» گفته شده است: « فطر در لغت، از جمله به معنای گشودن روزه است که واژه افطار از همین ریشه گرفته شده است. مردم درآن روز افطار می کنند، و شرعاً روزه گرفتن در روز عید فطر حرام است. و عید فطر، یکی از سه عید بزرگ مسلمانان است که در سراسر کشورهای اسلامی و در میان مسلمانان کشورهای دیگر جهان، با مراسم خاص دینی و عرفی، هر منطقه برگزار می شود.»(2)

قسمتی از خطبه امیرالمومنین علیه السلام در روز عید فطر:

امیر المؤمنین علی(ع) در یکی از اعیاد فطر خطبه ای خوانده و در آن مؤمنان را بشارت و مبطلان را بیم دادند: ای مردم! این روز شما روزی است که نیکوکاران در آن پاداش می گیرند و زیانکاران و تبهکاران در آن مأیوس و ناامید می گردند و این شباهت زیادی به روز قیامتتان دارد، پس با خارج شدن از منازل و رهسپار جایگاه نماز عید شدن خروجتان از قبرها و رفتنتان را به سوی پروردگار به یاد آورید، و با ایستادن در جایگاه نماز، ایستادن در برابر پروردگارتان را به یاد آورید و با بازگشت به سوی منازل خود، بازگشتتان را به سوی منازلتان در بهشت برین متذکر شوید، ای بندگان خدا، کمترین چیزی که به زنان و مردان روزه دار داده می شود این است که فرشته ای در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا می دهد و می گوید: «هان! بشارتتان باد، ای بندگان خدا که گناهان گذشته تان آمرزیده شد، پس به فکر آینده خویش باشید که چگونه بقیه ایام را بگذرانید(3)

اعمال عبادی در این روز:

عید فطر دارای اعمال و عباداتی است که در روایات معصومین (ع) به آنها پرداخته شده و ادعیه خاصی نیز راجع به آن وارد شده است. از سخنان معصومین(ع) چنین استفاده می شود که روز عید فطر، روز گرفتن مزد است، و لذا در این روز مستحب است که انسان بسیار دعا کند و به یاد خدا باشد و روز خود را به بطالت و تنبلی نگذراند و خیر دنیا و آخرت را بطلبد.
در قنوت نماز عید می خوانیم: بارالها! به حق این روزی که آن را برای مسلمانان عید و برای محمد(ص) ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قرار دادی از تو می خواهم که بر محمد و آل محمد درود بفرستی و مرا در هر خیری که محمد و آل محمد را در آن وارد کردی، وارد کنی و از هر سوء و بدی که محمد و آل محمد را خارج ساختی، خارج کنی، درود و صلوات تو بر او و آنها، خداوندا، از تو می طلبم آنچه را که بندگان شایسته از تو خواستند و به تو پناه می برم از آنچه بندگان خالصت از آن به تو پناه بردند.

---

1-نهج البلاغه،حکمت428.
2-جمعی از نویسندگان، دایره المعارف تشیع، ج11، ص529.
3-محمدى رى شهرى، میزان الحکمة،ج ۷،صص۱۳۱ -۱۳۲٫